ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Γιατροί και καπνιστές: στο ίδιο ή σε αντίπαλα στρατόπεδα

Κοντοπύργιας Γεώργιος
Πνευμονολόγος
Υπεύθυνος ιατρείου διακοπής καπνίσματος
Νοσοκομείου Metropolitan

      Οι γιατροί προειδοποιούν καθημερινά και με κάθε τρόπο για τα προβλήματα υγείας που προκαλεί το κάπνισμα. Αναφέρονται με αδιαμφισβήτητα νούμερα και στατιστικές στο μεγάλο κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο καπνιστής να παρουσιάσει, αργά ή γρήγορα, κάποια σοβαρή νόσο που σχετίζεται άμεσα με το κάπνισμα (καρκίνο του πνεύμονα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό και τόσες άλλες). Θυμίζουν στους καπνιστές, ότι ο καπνός του τσιγάρου δεν περιέχει μόνο την πίσσα και τη νικοτίνη, που αναγράφουν τα πακέτα, άλλα τουλάχιστον 4.000 διαφορετικές ουσίες (πάνω από 40 γνωστά καρκινογόνα). Μερικές από τις ουσίες αυτές αποτελούν ιδιαίτερα τοξικά δηλητήρια, καθιστώντας κάθε διαχωρισμό των τσιγάρων σε “ελαφριά” και “βαριά”, και των καπνιστών σε “ήπιους” και “βαρείς”, τελείως ψευδεπίγραφο και παραπλανητικό.

      Οι καπνιστές (άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο) είναι πλέον ενημερωμένοι για τα προβλήματα που προκαλεί το κάπνισμα. Είναι σίγουρο ότι δε ζουν στην εποχή, που οι καπνοβιομηχανίες κατάφερναν να προβάλλουν υγιέστατους και αθλητικούς καπνιστές ως πρότυπα στις διαφημίσεις τους και να αμφισβητούν τις βλαβερές επιδράσεις του καπνού στον ανθρώπινο οργανισμό, εθίζοντας όλο και περισσότερους ανθρώπους στη νικοτίνη και αποκομίζοντας τεράστια κέρδη σε βάρος της υγείας εκατομμυρίων ανθρώπων (υπολογίζεται ότι τον 21ο αιώνα το κάπνισμα θα σκοτώσει 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους). Σήμερα είναι υποχρεωμένες να αναγράφουν στα πακέτα των τσιγάρων μηνύματα προειδοποιητικά, συχνά πιο τρομακτικά από αυτά που προσπαθούν να μεταφέρουν στον κόσμο οι γιατροί. Οι καπνιστές δεν αμφισβητούν όσα ακούν και βλέπουν να συμβαίνουν γύρω τους, όσα διαβάζουν στο πακέτο τους. Δεν είναι άνθρωποι που δεν σκέφτονται την υγεία τους, τα παιδιά τους (που είναι συχνά παθητικοί καπνιστές και σε ένα μεγάλο ποσοστό μελλοντικοί καπνιστές), την τσέπη τους, τους συνανθρώπους τους.

      Οι γιατροί και οι καπνιστές δεν είναι σε αντίπαλα στρατόπεδα. Είναι μαζί στην προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος. Αυτό προκύπτει και από στατιστικές που έχουν δείξει ότι το 70% των καπνιστών επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Γιατί, όμως, είναι πολύ λιγότεροι αυτοί που προσπαθούν και ελάχιστοι αυτοί που τελικά το καταφέρνουν; Η αλήθεια κρύβεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην εξάρτηση των καπνιστών από τη νικοτίνη. Γι’ αυτό και στις μέρες μας, όλο και συχνότερα, αναφερόμαστε στη διακοπή του καπνίσματος ως “θεραπεία της εξάρτησης από τη νικοτίνη”. Σήμερα, το κάπνισμα διεθνώς θεωρείται μία “χρόνια νόσος”, που πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους γιατρούς, καθώς πλέον διαθέτουμε αρκετά μέσα, ώστε να γίνει κάθε προσπάθεια για διακοπή του τσιγάρου περισσότερο αποτελεσματική.

      Σε αυτό το πλαίσιο έχουν δημιουργηθεί ιατρεία διακοπής καπνίσματος, που παρέχουν εξειδικευμένη βοήθεια στους ανθρώπους, που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Η βοήθεια που παρέχεται συνήθως περνάει από ορισμένα στάδια:
α) Στάδιο: γνωριμία, λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού, δημιουργία σχέσεως εμπιστοσύνης, εκτίμηση της καπνιστικής συνήθειας στο σύνολό της (εκτιμάται ποσοτικά και ποιοτικά ο βαθμός εξάρτησης από τη νικοτίνη, με συγκεκριμένα διεθνώς αναγνωρισμένα ερωτηματολόγια), εκτίμηση της λειτουργικής κατάστασης των πνευμόνων του καπνιστή, ενημέρωση για τις διαθέσιμες μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, που ταιριάζουν στο συγκεκριμένο καπνιστή, με βάση την προσωπικότητά του, το βαθμό εξάρτησής του από τη νικοτίνη και το ιατρικό του ιστορικό (μόνο αν η παρέμβαση είναι απόλυτα εξατομικευμένη θα είναι και τελικά επιτυχημένη), επιλογή του τρόπου διακοπής.
β) Στάδιο: μετά την αρχική εκτίμηση και την επιλογή του συγκεκριμένου τρόπου απεξάρτησης από τη νικοτίνη, ακολουθεί το βασικό στάδιο της προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος. Αφού τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα με στόχο την πλήρη αποχή από προϊόντα καπνού, ο καπνιστής ενημερώνεται για τα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν τους πρώτους μήνες της προσπάθειας και πως θα τα αντιμετωπίσει (π.χ. συμπτώματα στέρησης λόγω έλλειψης νικοτίνης, πρόσληψη βάρους) και προγραμματίζονται οι επισκέψεις που είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση των πιθανών εμποδίων που μπορεί να παρουσιαστούν (σταδιακά και ανάλογα την περίπτωση σε όλο και αραιότερα χρονικά διαστήματα). Το στάδιο αυτό διαρκεί συνήθως 2 – 3 μήνες και είναι το σημαντικότερο, καθώς είναι αυτό στο οποίο συμβαίνουν και οι περισσότερες υποτροπές.
γ) Στάδιο: το στάδιο αυτό αφορά στη χρονική περίοδο που ακολουθεί το βασικο στάδιο διακοπής του καπνίσματος, με επισκέψεις ανά διαστήματα όχι μικρότερα του τριμήνου. Οι καπνιστές που έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από τα δίχτυα της εξάρτησης από τη νικοτίνη, επανεκτιμώνται με σκοπό την αποφυγή των απώτερων υποτροπών και την επιβεβαίωση της πλήρους αποχής.

Με τη βοήθεια εξειδικευμένων γιατρών σε θέματα εξάρτησης από τη νικοτίνη η μάχη με το τσιγάρο κερδίζεται (ποσοστά επιτυχίας πάνω από 50%). Τα οφέλη είναι πολλαπλά και άμεσα. Υγεία, αυτοεκτίμηση, οικονομία και τελικά απελευθέρωση από τα δεσμά της νικοτίνης και των καπνοβιομηχανιών.